Wie kent nog de Bijbel? Vergelijkend literatuuronderzoek over Bijbelse waarden in Robinson (1979) en De beproeving (1990) van Doeschka Meijsing

(dut) Sinds de jaren zestig is er in Nederland een secularisatieproces aan de gang. Mensen werden toen religieus opgevoed, maar ze leefden niet meer in een religieuze maatschappij. Toch blijft de Bijbel een boek dat schrijvers aanspreekt en dat een rijke inspiratiebron vormt door de waarden en de levensverhalen van profeten. De Bijbel staat aan het beginpunt van de Westerse cultuur en is bepalend voor de godsdienstige traditie van Nederland. Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen hoe Doeschka Meijsing, schrijver van de zogenoemde ‘verloren generatie’, Bijbelse waarden in haar romans gebruikt. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: In hoeverre Westerse waarden, die in de Bijbel herkend kunnen worden, in het werk van Doeschka Meijsing aanwezig zijn. In deze scriptie is de focus op twee romans van Meijsing gelegd, namelijk op Robinson (1979) en De beproeving (1990). Om een antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag, is gebruik gemaakt van de theoretische grondslag van Vincent Jouve; Poétique des valeurs (2001). Het eerste deel van de analyse is gewijd aan de literaire technieken, waarmee een schrijver bepaalde waarden kan laten doorschemeren, zoals een verteller of de personages. Die waarden worden in verband gebracht met Bijbelse verhalen. Het tweede deel volgt motieven die in verband kunnen worden gebracht met de Bijbel of het christendom, zoals het water of de woestijn. Het laatste deel bespreekt de globale waarden van beide besproken romans en de belangrijkste vondsten. Uit dit onderzoek blijkt dat de twee hoofdpersonages van Meijsing een persoonlijke strijd en evolutie ondergaan. In het begin zijn ze geïsoleerd in hun leven en hebben het gevoel nergens bij te horen. Ze zijn in een constante beproeving om zin aan hun bestaan te geven. Beide personages verlangen naar geborgenheid. Ze gaan later begrijpen dat het noch door een geliefde, noch door de familie kan vervuld worden. En dat religie ook geen kant-en-klare antwoorden op de zin van het bestaan kan brengen. Met behulp van waarden schets Meijsing een manier om haar personages een plaats in hun wereld te laten vinden. De Bijbelse waarden die door hun tocht naar voren zijn gekomen, zijn heel kenmerkend voor de Westerse cultuur en voor de invloed van de Bijbel.

(fre) Depuis les années soixante un processus de sécularisation est en cours aux Pays-Bas. La population a reçu une éducation religieuse, mais ils vivent désormais dans une société non-religieuse. Néanmoins, la Bible reste un livre qui plaît aux écrivains, car les valeurs et les récits de vie des prophètes sont une grande source d'inspiration. La Bible est à l'origine de la culture occidentale et a permis d’établir la tradition religieuse des Pays-Bas. Ce mémoire a pour but de découvrir comment Doeschka Meijsing, auteur de cette génération, utilise toujours les valeurs bibliques dans ses romans. La question de recherche est donc la suivante : Dans quelle mesure les valeurs occidentales, qui peuvent être reconnues dans la Bible, sont-elles présentes dans l’œuvre de Doeschka Meijsing. Ce mémoire entreprend d’analyser une partie de l'œuvre de Meijsing, à savoir les romans Robinson (1979) et De beproeving (1990). Afin de pouvoir répondre à la question de recherche et de trouver les valeurs, je me base principalement sur la théorie de Vincent Jouve : Poétique des valeurs (2001). La première partie de l'analyse est consacrée aux techniques littéraires, qui permettent à un écrivain de laisser transparaître certaines valeurs, telles que le narrateur ou les personnages. Ces valeurs sont ensuite associées aux récits bibliques. La deuxième partie aborde les motifs littéraires qui peuvent être mis en lien avec la Bible ou le christianisme, comme par exemple l'eau ou le désert. Et enfin, la dernière partie examine la valeur globale des deux romans discutés ainsi que les découvertes les plus pertinentes. Cette étude montre que les deux personnages principaux subissent une lutte et une évolution personnelles. Au début, ceux-ci sont isolés dans leur monde et ont le sentiment de n’être nulle part à leur place. Ils sont constamment mis à l’épreuve pour essayer de donner un sens à leur existence. Les deux personnages principaux cherchent ce sentiment de sécurité. Ils comprendront plus tard qu’il ne peut être atteint ni à travers un être bien-aimé, ni à travers la famille. Et que la religion ne permet pas non plus d’apporter des réponses toutes faites au sens de l'existence. Finalement c’est grâce à l’utilisation de valeurs bibliques l’auteur parvient à donner à ses personnages un sens à leur vie. Les valeurs, qui ont émergé de leur vécu sont caractéristiques de la culture occidentale et montrent bien l'influence de la Bible.